Select your language



Sort de documënt: Audio

Titul:

Cendrinela (Ladin Val Badia)



Descriziun: Al ê n iade n ël rich che viô contënt cun süa fomena. Ai â na picia möta che ê da orëi bun y ê la plü bela lunc y lerch.
Mo la uma s’â amaré y dan morí âra cherdé süa fia y ti â dit:
“I mëssi te lascé, mo canch’i sará tl cil, ciararái jö sön te. Sënta n pice lëgn sön mia fossa y canche te t’aodes valch, scassele y tüa orenté gnará fata. I te menará aiüt canche te l’adores. Romagn dagnora tan lezitënta y da orëi bun sciöche t’es stada cina sëgn!”
Spo é la uma morta y la möta á pité dî alalungia. Mo ara ne s’á nia desmentié de senté le lëgn. Al ê passé l’invern y, canche le pice lëgn ê indô gnü vërt, s’â le pere dla möta maridé n secundo iade.
Süa fomena nöia â döes mitans. Chëstes ê superbes y ries, y la möta dla pröma fomena n’á da dailó inant plü albü nia de bun.
Les döes sorus de lëgn ti â tut i bi guanc y ti n’â dé lassura de vedli y de burc.
“Chisc é bëgn bogn assá por te!”, minâres dlun rion.
La püra möta gnô comanada intoronn sciöche n cian y düc i laurs pesoc y sfadiusc ti restâ a d’ëra.
“Vá mo a cujiné!”
“Mët mo a post mia ciamena, ch’al foss indô n iade debojëgn da romené sö ince ailó!”
“Ci müfeste pa tan dî te ciasadafüch? Le pan mësson pa se davagné!”

Ara gnô sovënz coienada. Deach’ara messâ dormí ia por funz dlungia frogoré, êra dagnora da fröm y plëna de cënder y insciö ti êl gnü dé le surainom de Cendrinela. Le re orô organisé n gran bal, che ess doré trëi dis. Pro chësta ocajiun messâ so fi, le prinz, se chirí fora na bela jona da maridé.
“Le re inviëia düc a n gran bal! Pro chësc bal chiriará fora le prinz süa chestiana! Le re inviëia düc al gran bal.”
Les döes sorus de Cendrinela orô sambëgn fá na dërta parüda.
“Cendrinela, dëideme vistí le guant!”
“Vëgneste prësc a me fá i rüceli?”
“Zacan che te te desmënties pa ciamó le ce! Te ne m’as gnanca ciamó puzené i cialzá! Ci aspeteste pa ciamó?!”
Ara messâ, bela prossa, ti fá le mat dant y do a d’ëres. Tlafinada ti damana la plü jona de sües sorus che se menâ n pü’ picé d’ëra:
“Cendrinela, gnisseste ince tö ion al bal?”
“Dër ion, mo iö n’á pö degun guant da festa!”
“No, no”, respogn atira l’atra, “tö no ne pos pa te lascé odëi! I messesson madër nes dodé cun te! Pënsa mo, sc’ai gniss alsavëi che ëra é nosta so! Tö aldes te ciasadafüch. Chiló”, y sön chëra ti jütera n cop de arbëies tl cënder, “cern les bones dales stletes cina ch’i gnun!”
Les döes sorus sun é spo jüdes cun la uma al gran bal, y Cendrinela, dlun pitan, á metü man da fá ci ch’an ti â comané.

“Ah”, ponsâra, “sce mia uma savess sciöch’ai me trata!”
Te chël momënt jorel adalerch döes de beles colombes blances, se lascia jö dlungia ëra y damana:
“Gru, gru, Cendrinela, desson te daidé?”
“Ion”, respogn Cendrinela, “les stletes dlotise, les bunes metëise te cop.”
Y – pich, pich! – scomënceres so laur. Bele do n cherdora ê döt fat.
“Oresseste odëi le bal?“
“Oh, tan ion, mo co pa?”
“Ví cun nos sön tët y te podaras odëi le salf da bal.”
Y bel avisa odôra cina te ciastel.
“Oh, ci salamënt plëgn de jënt, ëres cun guanc che slomina, ëi vistis al’ultima moda. Y le prinz! Ci bela porsona ch’al é!”
Le de dô ti moiâra dassënn ales döes sorus ch’ares ne podô nia bruntoré Cendrinela, deache ara â bele fat ia düc i scüfs. Por la sceché y por ti fá invidia mëteres man da ti cunté dla sëra da denant:
“Sce te savess tan bel ch’al é sté en sëra! Al ê pa ëres cun guanc de brocat, de sëda y ince de lüch. Y ci bi zaindli!”
“Le prinz impormó, chël ê pa bel! Ci bela festa, t’esses propi ince tö messü ester!”
“Y le prinz á balé sovënz cun nos. Dessigü tolarál öna de nos döes por fomena.”
“ I á bëgn odü ci bel ch’al ê. Da tët jö odôn cina tl salf dl ciastel, mo ester ailó m’ess plajü!”

Ales döes sorus ne ti scusâra bëgn no massa che Cendrinela â odü – ince sce ma dalunc – le bal, y porchël ti áres proibí da le fá ciamó n ater iade.
La sëra do, canche Cendrinela â indô albü n gran laur da fá beles les sorus, messâra indô lí arbëies. Ince chësc iade é gnüdes les döes colombes y á damané:
“Gru, gru, Cendrinela, desson te daidé?”
“Ion“, respognera, “les stletes dlotise y les bunes metëise te cop!“
Y – pich, pich! – te n cherdora ê döt rové y les colombes damana:
„Cendrinela sce t’os jí al bal, spo vá sön fossa de tüa uma, scassa le lëgn y aodete de bi guanc. Mo ciara da ester indô chiló por mesanöt!”
Cendrinela á fat ci che les colombes ti â aconsié y, scassan le lëgn dijera:
“Pice lëgn, iö ó te scassé, de bi guanc te prëii da me porté!
Pornanch’ara l’â albü dit, ê comparí dan da d’ëra n bel guant de sëda y de bi cialzá de spidl. Y do ch’ara s’â lavé y vistí, êra plü bela co na rösa apëna spizorada. Dan porta êl na bela gücia cun sis de bi ciavai blanc che dô la porté al ciastel.
Düc se fajô morvëia a odëi tan de belëza, y gnanca sües sorus de lëgn ne l’â conesciüda. Le prinz â balé döta la sëra ma cun ëra y se ponsâ: “Chësta ói maridé!”
Püch dan mesanöt salüda Cendrinela düc y s’un vá. Dan la fossa de süa uma s’architera y dij: “Pice lëgn, iö ó te scassé, i bi guanc indô ói te de!”
Cun le vedl guant indos éra spo jüda a dormí.
Le de do scutâ les döes sorus scialdi chîtes, y Cendrinela damana:
“Ves ál spo salpü bel insëra?”
“No, al ê na bela prinzëssa al bal y le prinz á balé döta sëra ma cun ëra. A nos ne s’ál gnanca plü ciaré! Mo degügn ne savô da olache la prinzëssa gnô y sciöche ara â inom!”
Cendrinela ess bëgn salpü da ti respogne, mo ara ne s’á lascé sciampé gnanca na parora.
Da sëra les á Cendrinela por le terzo iade fates beles y spo ára messü lí arbëies. Mo ince chësc iade é rovades les döes colombes y á damané:
“Gru, gru, Cendrinela, desson te daidé? ”
“Ion, les stletes dlotise y les bunes metëise te cop!“
Defata áres rové le laur, y les colombes ti dij:
“Cendrinela, vá pö y scassa le lëgn y fat bela. Mo ciara che te sides indô a ciasa por mesanöt!”
Cendrinela é indô jüda sön fossa de süa uma y á dit:
“Pice lëgn, iö ó te scassé, de bi guanc te prëii da me porté!”
Y al é tomé jö ciamó plü n bel guant co le iade da denant, y Cendrinela, bel vistida y fata sö, deraiâ n lominus da ciafé me ai edli. Sciöche n bof de vënt éra spo indô jüda al bal cun la bela gücia.
Le prinz l’aspetâ bele sön stiga y l’á spo acompagnada te salf. Degügn ne savô ci s’un dí de na te belëza y les döes sorus ê deventades blances dala invidia. Döta sëra â ma Cendrinela balé cun le prinz y zënza palsé gnanca n momënt, fora de nia, aldera dan les dodesc. Sëgn se recordera ci che les colombes ti â dit, y sciampa bel snel fora de ciastel. Mo le prinz â lascé straiché larié sön i scalins acioche la bela jona ne podess nia indô s’un sciampé tan debota. Sön n scalin s’ára pordü n cialzá y le prinz l’â coiü sö.
Cun l’ultim bate dles dodesc ê Cendrinela indô tl guant da vigni de y gnanca la gücia ne n’ê plü da odëi.
Bele le de do á le prinz lascé anunzié ala jënt che ma chë jona, a chëra ch’al ti foss jü bun le cialzá, essel orü maridé. Mo le cialzá ê bindebó strënt y pice y ne passenâ a degöna jona dl paisc. Finalmënter röia le prinz ince tla ciasa dl pere de Cendrinela.
“Oh, bun domisdé! Gnide ma inant”!
Sön porta êl la uma dles trëi mitans.
“I oress lascé mosoré le cialzá de spidl a ostes fies!”
“Sambëgn, respogn la uma y fej jí la plü vedla cun le cialzá te süa ciamena. Chësta â n bel pice pe, mo le cialciagn ne n’â nia lerch tl cialzá. Porchël tolera madër n gran cortel y se taia demez n toch de cialciagn.
Le prinz aratâ d’avëi ciafé süa chestiana, la alza sön le ciaval blanch y s’un pëia ia impara. Mo canch’al röia dan porta de ciastel, scraia les döes colombes blances che ê ailó cufades:
“Ruchedigú, ruchedigú, sanch dal cialzá rogor jö! Le cialzá ne ti vá nia bun, la dërta chestiana é a ciasa, ciamó sëgn! Ruchedigú!”
Spo odô le prinz ch’al gnô sanch fora dl cialzá y á porté la falza chestiana indô olach’al l’â tuta.
Spo s’á la secunda so mosoré le cialzá te süa ciamena y, deach’al ti ê ince a d’ëra massa pice, se taiâra demez la piza di dëic di pisc.
Le prinz minâ indô da avëi ciafé süa chestiana, la alza sön le ciaval blanch y s’un pëia ia impara. Mo canch’ai röia dan porta de ciastel, él les döes colombes indô ailó cufades y scraiâ:
“Ruchedigú, ruchedigú, sanch dal cialzá rogor jö! Le cialzá ne ti vá nia bun, la dërta chestiana é a ciasa, ciamó sëgn! Ruchedigú!”
Spo s’á le prinz intenü ch’al ê indô gnü ingiané y á porté a ciasa ince la secunda so.
Al ti á spo dit ala uma:
“Chësta n’é gnanca la dërta chestiana. Ëise ciamó d’atres fies te ciasa?”
“Ma plü na certa Cendrinela, mo a d’ëra ne ti vá le cialzá sigü nia”, respogn la uma. Mo le prinz ne zedô nia y insciö él gnü cherdé adalerch Cendrinela. Can ch’ara â aldí ch’al ê gnü le prinz, s’ara debota lavé le müs y les mans. Ara á fat na picia reverënza dan dal prinz y canch’al ti á sport le cialzá, s’ára despié chi zochi pesoc y s’l’á vistí. Al ti jô tan bun sciöch’al foss gnü fat sön mosöra por ëra! Spo ti ára ciaré tl müs al prinz, y ël ti á ciaré fit ti edli a d’ëra y á conesciü süa bela balarina.
“Chësta é mia dërta chestiana!”, dijel spo döt contënt. Spo alzel Cendrinela sön so ciaval blanch y s’un vá impara. Canch’ai röia dan porta de ciastel, aldi les colombes blances dijon:
“Ruchedigú, ruchedigú, degun sanch dal cialzá rogor jö! Le cialzá ti vá bun, la dërta chestiana aste tö sëgn! Ruchedigú!”


Categoria: stories

Lingaz: LB

Data: 1988

Autur: Fredesc Grimm (traduziun: Marlis Frenademez)

Esecutur: Usc: Ijidoro Clara, Angela Comploi, Albina Ferdigg, Teresina Sorà, Oswald Verginer, Eduard Zingerle - Pianola: Angelina Craffonara - Registraziun: Hörmann Alexander/Niederdorf - Digitalisaziun: Davide Records Sas

Copyright: Istitut Ladin Micurá de Rü 1988

Media: