Select your language



Cianties de dlijia y rimes incëria

Cianties de dlijia y rimes incëria
17,00 € cad.

Specifiche

Gasser, Tone
Uniun di Ladins Val Badia
2017
LAD
284

A San Martin de Tor él gnü presenté na publicaziun nöia de Tone Gasser: na racoiüda de 200
composiziuns religioses y profanes. N bel contribut al lingaz y al cianté ladin, te dlijia y defora
Publicaziuns - La Matinée Culturala, inviada ia dala Uniun Ladins Val Badia le Lönesc de Pasca, ai 17
d’aurí, é ince stada l’ocajiun da i presenté ala jënt dla valada na publicaziun nöia, dal titul ”Cianties de
dlijia y rimes incëria - 200 composiziuns religioses y profanes”, dada fora dala Uniun Ladins. Le liber de
feter 300 plates porta la firma de Tone Gasser, che á cun na linia de publicaziuns dé n gran contribut al
lingaz, mo dantadöt ince al lingaz ladin te dlijia (ciara cadrel a pert). Pro chësc liber nü - sciöche al nes á
cunté - ”se tratera de rimes che i á scrit da 30 agn incá, dantadöt por cianties de dlijia, olache al m’é gnü
presenté melodies de cianties forestes, por ch’i les metess jö por ladin. Plü tert ái ince metü man da scrí
rimes y cianties profanes y vigni tant me capitâl ince da scrí na rima o l’atra de mia buna.” Dla
publicaziun en general, dij Gasser che al á ”porvé danter l’ater da cherié n valgönes rimes che sona bun,
ince dër de cörtes”, tla convinziun che vigni lingaz á debojëgn de proverbs, rimes, tesć che vá a orëdla.”

Döt adöm ciafon bëgn duicënt rimes: 138 de contignü religius y 62 dal contignü profan. Mo co é pa
nasciüs chisc tesć? Tone Gasser nes cunta che al á metü man da scrí tl Cuartët Göma, pro chël che al
ciantâ ince Iarone Chizzali - organist y dirighënt dl Cor de Dlijia. Insciö ál ince spo metü man da scrí
impröma cianties por le Cor de Dlijia y man man êl ince d’atri grups che damanâ do. Gasser injunta: ”Le
numer de cianties é spo chersciü cotan dantadöt canche i á dé fora adöm cun cun siur Iaco Ploner le liber
’Deboriada’, ch’i orôn publiché sciöche ejëmpl de co che n liber de dlijia por la Val Badia ess podü ciaré
fora. Al ê ciamó denant ch’al gniss fora le liber de dlijia SYN, che manaciâ da gní fora ma por talian y
todësch. Iló ái cherié cotan de tesć de cianties por la comunité y tröpes de chëstes é ince spo gnüdes
surantutes.”


TESĆ CHE NASC DALA FEDE

Les 138 rimes por cianties de dlijia é partides sö tl liber do i ’tëmps stersc’ dl ann de Dlijia, meton man
cun Advënt, Nadé, Carsëma y Pasca, cina ales cianties a Gejú Crist y a Santa Maria, por rové a cianties de
lalt y chëres dla mëssa plü en general. Na particolarité é les ”Cianties de Sanc”; Tone Gasser nes dij ciodí:
”Chiló ái porvé da cherié rimes por na ciantia al patron de vigni paisc - olache al n’ê nia ciamó na ciantia
- sciöche p.ej. a San Senese, a San Iaco, a Santa Lizia o a Santa Tarina.”

N valgügn tesć é bele gnüs metüs en musiga da componisć ladins, d’atri - y chësc é le dejider dl autur -
podess ester na motivaziun da scrí na melodia nöia. Na buna pert dles composiziuns i vá spo do a
melodies bele conesciüdes, mo Tone Gasser prezisëia ch’ara se trata dainré ma de traduziuns, deache por
tigní en rima les parores ál gonot mudé, amplié o scorté le contignü original. Porchël él dagnora scrit
pormez ”Verjiun ladina dla ciantia...”. A vigni moda á l’autur ciaré da ti dé n contignü dër daimpró ala
Sacra Scritöra, ci che gareta ince cun la fede personala che stá doía. ”Mi some”, dijel inant, ”é dagnora sté
chël da mëte da cianté la comunité cun ligrëza, ince cun convinziun, adoran tesć che á n cer’ contignü y
che forma ince la fede.”

Musicalité y profondité é dui aspec che Rut Bernardi sotrissëia tles parores danfora, canche ara scrí:
”Tone Gasser é bun da ti dé contignüs dër desvalis y significac dër soc a sües rimes. Al sá da mosoré ite
les parores y les frases aladô che la rima se lasces lí y cianté saurí te n ritm plajor. Ince ma bele da les lí,
áldon fora la musicalité dl test.”